Blogs Fronza.nl Home

Blog: Hoe lang laat je een kaarsje op Facebook branden?

Originally published February 29th 2016

kaarsje fb - Blog: Hoe lang laat je een kaarsje op Facebook branden?

Hoe lang blijft een kaars je profielfoto op Facebook na het overlijden van een dierbare? Of laten we nog een stap terug doen: wanneer verander je die profielfoto in een kaars? Bij wie wel en bij wie niet? Uit piëteit voor de incrowd van de overledene ook een kaarsje bij een (vage) bekende of alleen bij (echte) vrienden en familieleden? En in het laatste geval: bij welk neefje of nichtje of tante of oom wel of niet?

Niets menselijks is mij vreemd. Dus begint mijn dag tegenwoordig niet alleen meer met de Volkskrant (op mijn smartphone) maar staat Facebook met stip op nummer 2. Ik loop na de dagelijkse persoonlijke hygiënische beslommeringen naar beneden, zet koffie, klap mijn laptop open, zet de newsfeed op ‘meest recent’, doorloop mijn notificaties, kijk of er nog reacties op mijn eigen posts zijn (het meest interessant natuurlijk) en of ik geen jarigen vergeet. Voorts scroll ik snel even over de newsfeed naar beneden en dan pas begint de rest van mijn dag. Geen koffie met een krantje, maar de Volkskrant op mijn smartphone en koffie met Facebook op de Macbook.

Profielfotofilter

Ten tijde van de aanslagen in Parijs oogde mijn newsfeed overweldigend rood, wit, blauw, vanwege het populaire filter waarmee men massaal steun aan de Parijzenaren betuigde. Over het beginpunt was de consensus uiteraard gelijk, maar wanneer het filter weer te verwijderen, bleek kennelijk een persoonlijke kwestie. Ik ken mensen die de Franse driekleur, nu, bijna een half jaar na die noodlottige vrijdag de 13e november, nog steeds over hun foto hebben geplakt. En nee, dat zijn niet alleen weinig frequente fb-bezoekers die sowieso sporadisch hun profielfoto aanpassen; het merendeel is dagelijks wel in een van de virtuele ontmoetingsplaatsen aan te treffen.

Einde

Inmiddels zijn in een periode van minder dan drie maanden tijd twee vrienden te jong overleden. Beiden veertigers. De eerste dierbare kwam door een akelig ongeval om het leven en de tweede overleed door een fout van de natuur. Beiden waren lieve, aardige, humoristische, fijne mannen met een bourgondische levensstijl. Beiden woonden alleen. Daar hielden de overeenkomsten op, zowel qua achtergrond als qua levensloop.

‘Pappa’

Toen vriend F, die ik bijna vijf jaar geleden ontmoette, eind september fataal werd aangereden op zijn fiets, was de schok onder vrienden en familie enorm. Hij hield er een brede sociale kring op na en was als overtuigd christen actief binnen de christelijke kerk. Zo verzorgde hij eens per week een lunch in de Paaskerk voor ouderen en minder bedeelden. Iets wat mij en vele van zijn vrienden onbekend was. Evenals het gegeven dat hij überhaupt zo gelovig was en god zelfs steevast ‘pappa’ noemde.

Facebook

Wat gebeurde er op Facebook toen F. overleed? In groten getale werden profielfoto’s omgezet in kaarsjes en daarna al heel snel in een graffiti kunstwerk dat ter ere van hem is gemaakt. Natuurlijk deed ik mee en nam de hommage over. De eerste dag om mijn eigen schok en verdriet om zijn plotselinge gemis kenbaar te maken. Diezelfde dag en de directe dagen daarna om zijn familie te steunen. En omdat het mijzelf en degenen die met mij dezelfde foto deelden, verenigde in onze smart, waardoor die herkenbare en veelvuldig aanwezige profielfoto ook weer steun en kracht opleverde.

Echter, ook hier drong de vraag zich op: wanneer ga je op – op z’n minst op Facebook – weer over tot de orde van de dag? Wanneer ben je uitgerouwd? Wanneer is het Facebookgewijs sociaal acceptabel? Kan dat al voor de uitvaart zijn of wacht je tot erna? En mag het dan al diezelfde dag?

Ongeschreven etiquette

De antwoorden op deze vragen liggen uiteraard bij jezelf. Dat bepaalt iedereen lekker voor zichzelf toch? Zou je denken. Toch ervaar ik persoonlijk een soort ongeschreven Facebooketiquette die per geval verschilt. Niet per overledene, maar per overlevenden. Omdat hier een fraai stukje peer pressure, zoals de Amerikanen het zo mooi noemen, de kop opsteekt. Druk van je sociale omgeving. Wie degenen zijn die in die biotoop bepalen wat kies is, is daarmee ook een interessante vraag. Net zoals: wie zich niet aan hen conformeert?

Eigen koers

F. is nu dus alweer bijna een half jaar geleden overleden. En begrijp me niet verkeerd, het voelt ook voor mij nog steeds alsof hij morgen met zijn honden voor mijn deur kan staan. Ik heb echter na de uitvaart besloten om qua Facebook-profielfoto over te schakelen naar het leven dat nou eenmaal doorgaat. Niet al te lang geleden zag ik daarentegen nog steeds bij sommigen het eerbetoon aan F in hun fb-fotokadertje staan. En dat mag natuurlijk. Dat mag iedereen zelf weten. Facebook is een grote sociale omgeving; eentje waarin je je eigen koers mag, nee zelfs moet volgen. Is mijn bescheiden opvatting dan.

Kaars

Wat mijn deze week overleden langdurige vriend S. betreft, ligt de situatie sociale media-gerelateerd behoorlijk anders dan bij F. Zodra ik het nieuws heb ervaren, heb ik mijn profielfoto meteen vervangen door een kaars. Instinctief. Omdat het goed voelde. Omdat ik zelf geschokt was en rouw ervoer. En wellicht om dit bewust aan de onwetende buitenwereld wilde kenbaar wilde maken. Om erkenning van die rouw te krijgen?

Twijfel

S. was in tegenstelling tot F. minder actief in de samenleving en op Facebook. Dat zie je meteen online terug. Zijn schoonzus paste naar aanleiding van zijn heengaan haar profielfoto niet aan; de meeste gezamenlijke vrienden op fb evenmin. Dat zegt niets over hen en de rouw die zij ervaren, maar haalde bij mij persoonlijk zeker een stukje twijfel weg toen ik nog voor zijn uitvaart op Facebook besloot over te gaan tot de orde van de dag. Weg kaars, terug naar de foto van voor zijn overlijden.

Wel of niet kies?

Nu weet ik toevallig dat zijn broers noch ouders van dit soort fb-perikelen wakker liggen. Evenmin van het gegeven of iets wel of niet kies is volgens de vooralsnog ongrijpbare Algemeen Beschaafde Mondiale Facebookomgangsvormen. Ze hebben wel meer aan hun hoofd.

Bij wie wel en bij wie niet?

Je bepaalt bij een sterfgeval in alle gevallen naar mijn mening zelf wanneer je je wel of niet onder (zelf benoemde) intimi schaart en hoe lang je rouw duurt, al dan niet online zichtbaar. Niemand kan beoordelen wat jouw connectie in diens leven met die ander was. Of wat jij ervaart nu diegene dood is. En hoe je dat gemis kenbaar aan de wereld wil maken. Of niet.

Erkenning

Voor mij maakt het geen snars uit of de één die profielfoto weken- of zelfs maandenlang op de rouwstand houdt en de ander niet. Ik vermoed dat de argumenten uiteenlopen. De één heeft langduriger behoefte aan meer erkenning van zijn of haar verdriet misschien? Of vindt het lastig om het eerbetoon op Facebook af te sluiten omdat zo’n online medium ook in de behoefte kan voorzien van vasthouden aan een overledene? Zoveel mensen, zoveel argumenten.

Rouw

Facebook en rouw. Voor mij is Facebook een belangrijk onderdeel van mijn dagelijks bestaan, en dat gold ook voor F. Voor S. was het vooral vertier. Ik vermoed wel met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid dat vriend S. bij leven met één snelle snedige opmerking korte metten met dit hele relaas zou maken…

Schermafbeelding 2017 03 21 om 22.06.44 - Blog: Hoe lang laat je een kaarsje op Facebook branden?

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

Powered by: Wordpress